جالب است بدانید عمر درمانهای جراحی مدرن فک و دهان نزدیک به 100 سال است. در طی این مدت با کسب تجربه و تحقیقات متفاوت توانایی جراحان افزایش یافته و با پیشرفت های بدست آمده و مواد جدید امکان کمک و بازسازی بافتهای بدن بطور قابل توجهی افزایش یافته است.یکی از این پیشرفت ها در بخش دندانپزشکی ایمپلنت ها هستند که وارد شدن آنها در دندانپزشکی در طی بیست سال گذشته باعث دگرگون شدن بسیاری از درمانها شده است. همه این موفقیت ها و تغییرات مدیون فلزی بنام تیتانیوم است که جنس ایمپلنت را تشکیل می دهد این ماده سازگارترین ماده با بافت بدن است و این قابلیت را دارد که امکان رشد استخوان را در کنار خود فراهم کرده و در نهایت به جایی برسد که این دو به سختی به یکدیگرمی چسبند بطوریکه جدا کردن این دو از یکدیگر با روشهای رایج آسان نیست. ایمپلنت امکان جایگزین کردن یک دندان از دست رفته و حتی تمام دندانهای از دست رفته را بدون اینکه صدمه ای به دندانهای سالم یا بافتهای دهانی بزند را دارد. ایمپلنت علاوه بر بازگردندان کارایی دندان از دست رفته در حفظ استخوان ناحیه و پیشگیری از تحلیل آن نیز کمک می کند.این مسئله به صورت غیر مستقیم درحفظ سلامت سایر بافتها هم کمک می کند. در گذشته در افرادی که اغلب یا همه دندا نها را از دست داده بودند امکان گذاشتن دندان ثابت وجود نداشت.

نگرانی برای مراجعه به دندانپزشک در همه وجود دارد این نگرانی در ارتباط با نوع وشدت بیماری و راههای درمانی است که برای آن مراجعه می کنیم.اما در برخی از افراد این نگرانی غیر عادی شده و آنرا به ترس تبدیل نموده است.ترس از دندانپزشکی باعث می شود تا سالیانه تعداد زیادی از افراد برای کنترل ساده ترین مشکلات شان هم به دندانپزشک مراجعه نکنند.نتیجه چنین اقدامی پیشرفت بیشتر مشکلات و تشدید ناراحتی و متعاقب آن ترس بیشتر برای مراجعه است. مهمترین مسئله ای که باعث ایجاد ترس در این افراد شده است تجربه های ناخوشایند ،تعریف های افراطی اطرافیان در خصوص تجربه بد در دندانپزشکی و از همه مهمتر ناآگاهی است. ترس از دندانپزشکی با بی قراری و اضطراب در هنگام تعیین وقت یا نیاز به مراجعه شروع شده و تا رفتارهای غیرعادی در طی این دوران ادامه یافته و در نهایت در هنگام شروع و درمان در زیر دست دندانپزشک ادامه پیدا می کند.این ترس ممکن است از وسایل دندانپزشکی،محیط مطب،صداهای وسایل و حتی خود دندانپزشک باشد.در این بیماران معمولا نشانه هایی برای تاخیر یا تعویق وقت دندانپزشکی دیده می شود.درافراد باترس شدید حملات اضطرابی شدیدی به وقوع می پیوندد که می تواند باعث بهم خوردن نظم برنامه های درمانی در این افراد شود .اگر مراجعه این افراد بطور اجباری صورت گیرد نگرانی آنها می تواند باعث بی خوابی این افراد در شب قبل شده و حتی ممکن است باعث بیمار شدن و بهم ریختن وضع روحی آنها بصورت غش کردن در اتاق انتظار یا در زیر دست دندانپزشک شود. افرادی که از دندانپزشکی می ترسند معمولا برای سالهای متوالی درمانهای موردنیاز دندانپزشکی رابه تعویق می اندازند.نتیجه این وضعیت کم شدن اطلاعات بهداشت دهان ،عدم رفع خطاهای بهداشتی و ابتلا شدن به انواع بیماریهای دهان و دندان است.اما این آخر ماجرا نیست چرا که با ناتوانی در جویدن درست غذا و در نتیجه هضم ناکافی غذا مشکلات گوارشی هم ایجاد شده و سلامت عمومی بدن به خطر می افتد.نکته بسیارمهم دیگر دراین افراد کاهش اعتماد به نفس به دلیل ظاهر نازیبا و بوی بد دهان ناشی از خرابی های متعدد دندانی است.

هرچند متخصص ارتودنسي قادر است وضعيت دندانها وفرم لبخند را در هر سني بهتر كند وليكن در دوره اي از زندگي اين كار راحت تر انجام مي شود ، شروع درمان در اين مرحله بهترين نتيجه را با حداقل زمان وهزينه دربر دارد . پيشنهاد انجمن ارتودنسي ایران و آمريكا اين است كه اولين ارزيابي ارتودنسي بايد با مشاهده اولين مشكل ارتودنسي صورت گيرد كه اين معاينه نبايد ديرتر از 7 سالگي انجام شود . ممكن است شروع درمان ارتودنسي ضروري نباشد اما معاينه دقيق در تعيين بهترين زمان شروع درمان كمك مي نمايد. معاينه زود هنگام باعث تشخيص بموقع مشكلات شده وفرصت زيادي براي درمان مؤثر تر فراهم مي كند .مداخله ماهرانه در الگوي رشد بيمار مي تواند باعث هدايت رشدوتكامل شده واز بروزمشكلات شديد تر در اين دوره جلوگيري مي كند . زماني كه مداخله ارتودنسي ضروري نباشد متخصص ارتودنسي مي تواند رشد وتكامل را با دقت كنترل نموده ودرمان را در زمان ايده آل شروع كند . در سن 7 سالگي ، اولين دندان آسياب بزرگ در محيط دهان ظاهر مي شود كه نقش مهمي در جويدن وتثبيت الگوي جفت شدن دندانها دارد .در اين هنگام متخصص ارتودنسی قادر است رابطه طرفي وجلو عقب وعمودي دندانها و فكين را ارزيابي كند. همچنين وجود دندانهاي پيشين دراين سن مي تواند جدا بودن دندانها و فك ، جلو بودن دندانها ، بسته بودن دندانها ،زياده از حد ديده شدن لثه ها ، مشكلات رويشي ، خطر صد مه به دندانها ،وجود عادات مخرب و... را نشان دهد . با انجام معاینه اولیه توسط متخصص ارتودنسی نیاز های آتی کودک مشخص شده و بدین ترتیب شانس داشتن لبخند زيبا را افزايش مي دهد.

حس چشایی که توسط زبان تامین می شود یکی از احساس پنج گانه است که در تشخیص شوری،شیرینی،تلخی،ترشی و تندی کمک میکند.تشخیص این مزه ها توسط جوانه های چشایی است که در کناره هاوروی زبان قرار گرفته است.مخاطی که این نواحی راتشکیل می دهد از برجستگی هایی بنام پاپیلا تشکیل شده است که در هر یک از آنها تعداد 200 تا 300 جوانه چشایی وجود دارد. جوانه های چشایی برای تشخیص مزه نیازمند ترکیب ماده مورد نظر با بزاق هستند تا بتوانند مزه را به مغز منتقل کنند. درک کامل مزه بطور زیادی با درک بوی ماده ومحیط نیز ارتباط دارد. برای انجام وظایف صحیح زبان حفظ سلامت زبان اهمیت ویژه ای دارد. زبان یکی از متهمان بوی بد دهان در ارتباط با مواد غذایی مصرف شده است.این مواد عموما دارای اجزایی بنام مرکاپتان هستند که در موادی مثل سیر یا پیاز وجود دارد. متاسفانه این مواد بوی بدی ایجادمی کنند که رفع آن نیازمند تمیز نمودن سطح زبان و دندانها است. تحقیقات نشان داده اند که بطور طبیعی بر روی زبان آنتی بیوتیک تولید می شود.این آنتی بیوتیک ها از ابتلا شدن به انواع عفونت ها به دلیل باکتریهای موجود بر روی زبان پیشگیری می کنند. طبیعی است که تغییر ترکیب این باکتریها می تواند باعث تغییر رنگ زبان و بوی بد آن نیز شود. آویزان کردن تزیینات به زبان هوس سالمی نیست چرا که اقدامات این چنینی می توانند باعث تغییر باکتریها و خطرات مرتبط با این مسئله شکستن دندانها،تداخل با صحبت کردن،خطر عفونت وحتی بروز مشکلات مرتبط با تنفس شود. یکی از مشکلات مرتبط با زبان چسبندگی زبان است.این اشکال به دلیل کوتاه بودن بافت متصل کننده زبان به کف دهان است.

گاهی اوقات چشم ما به مطلبی برمی خورد که ممکن است تا مدت زمان زیادی ذهن ما را به خود مشغول کند . بسیاری از این اتفاقات از چشم خبرنگاران و مسئولان مربوطه دور مانده و در مورد آن صحبتی نشده است.بحث امروز من نمونه ای از آسیب هایی است که یک فرد با بی دقتی و عدم دانش صحیح می تواندآنرا ایجاد نماید.دست مایه نوشتن چنین مطلبی نیز بیماری است که برای درمان ارتودنسی در هفته گذشته به من مراجعه کرده بود. موضوع از این قرار بود که دختر خانم 17 ساله ای ،2 سال پیش برای درمان ارتودنسی به فرد بدون دانش ارتودنسی مراجعه کرده بود. اتفاقا این فرد در دوره های کوتاه مدتی که برای آموزش ارتودنسی هم برگزار می شود شرکت کرده بود .فرد درمان کننده در مرحله اول دچار خطای تشخیص شده بود و متعاقب آن،طرح ریزی درمان بیمار دچار اشکال شده بود.

اتصال استخوان فک پایین به مجموعه استخوانهای سر و صورت از طریق عضلات و مفصل گیجگاهی فکی فراهم می شود.این اتصال دقیق امکان صحبت کردن،جویدن ،بلعیدن وخمیازه کشیدن را برای ما فراهم می کند.اگر اشکالی در نحوه فعالیت عضلات و مفصل رخ دهد فرد دچار بیماری مفصل گیجگاهی فکی شده است. علایم این بیماری بصورت زیر تظاهر پیدا می کند: سفت شدن و دردناک شدن عضلات در هنگام بیدار شدن از خواب،فشار دادن دندانها بر روی یکدیگر و درد در هنگام جویدن غذا یا خمیازه کشیدن. -محدودیت های حرکتی که در هنگام باز یا بسته شدن دهان وجود دارد -صدای کلیک یا صدای خش مانند در هنگام جویدن غذا یا خمیازه کشیدن -سرد درد یا گردن دردی که قادر به توضیح نوع ان نبوده و بر اساس نظر پزشک مربوط به آنها نیست.

سلامت دهان و دندان و مراقبت از کودکان زیر سه سال به مقدار بسیار زیادی به علاقه و توانایی والدین ارتباط دارد.بنابراین مراقبت های مرتبط با سلامت دهان و دندان بایستی به مادران متعهد آموزش داده شود بطوریکه برنامه مراقبت از دندانهای کودکان در منزل در سنین اولیه و با شروع رویش دندان آغاز شود.علیرغم اهمیت این موضوع تعداد بسیار زیادی از کودکان در سنین قبل از دبستان پوسیدگی دندانی را تجربه نموده و تعدادی از آنها به دلیل استفاده شبانه از شیشه شیر یا آب قند به پوسیدگی های وسیع دندانها مبتلا می شوند. یکی از دلایل دیگر این موضوع پایه ریزی نحوه استفاده از مواد قندی و تنقلاتی است که بر پایه قند ساخته شده است.به همین دلیل والدین بایستی از مسئولیت هایشان آگاه شوندو برنامه مراقبت از دندانهای شیری را در دستور کارهای خود قرار دهند.تاسیس برنامه غذایی در ابتدای دوران کودکی یکی از این مسئولیت ها است.مصرف به اندازه مواد قندی و شستشوی دهان با آب بعد از شیر خوردن کودک و فرستادن کودک به رختخواب بدون شیشه شیر برخی از اقداماتی است که والدین می توانند انجام دهند.برخی دیگر از اقدامات مرتبط استفاده از پستانک های بدون طعم شیرینی و استفاده از بطری آب ساده در مواردی است که کودک به استفاده از بطری شیر عادت کرده است.بررسی وضعیت بهداشت دهان در طی سال اول زندگی می توند بسیار مهم باشد.

خشکی دهان حالتی است که درآن میزان بزاق کاهش پیدا کرده است. نقش خشکی دهان در ایجاد بیماری های دهان و دندان از قبیل پوسیدگی و بیماریهای لثه کاملا اثبات شده است. یکی از مهمترین دلایل ایجاد خشکی دهان تنفس دهانی است . در این موارد بیمار به دلایل آلرژیک یا انحراف تیغه های بینی در تنفس از بینی مشکلاتی دارد.مشکلات تنفسی موجود در راه تنفسی بینی باعث می شود تا بیمار نسبت تنفس دهانی به تنفس بینی را افزایش داده و به این مسئله عادت نماید. این مسئله بخصوص در کودکان اهمیت ویژه ای پیدا می کند .چرا که علاوه بر تاثیری که در ایجاد پوسیدگی و بیماری های لثه دارد می تواند در ایجاد یا تشدید نا هنجاریهای فک و صورت نیز تاثیر گذار بوده ومنجر به کشیدگی صورت فرد شود. سایر عوامل ایجاد خشکی دهان درمانهای دارویی ، رادیوتراپی برای درمان انواع سرطان های ناحیه سر،صورت و گردن و سندرمهایی مثل سندرم شوگرن است. از دیگر دلایل آن تا حدی مسن شدن و بیماریهای مرتبط با غدد بزاقی است. درمان خشکی دهان در مرحله اول همانند درمان سایر بیماری ها رفع عامل ایجاد کننده است.در تنفس دهانی شناخت عامل ایجاد کننده و کمک به رفع آن بهترین اقدام است .در صورتی که امکان رفع عامل ایجاد کننده مقدور نبوده و فرد ازخشکی دهان شکایت دارد درمانهای تسکین دهنده و علامتی کمک کننده است.